COLIBRI GROEP
De Mexicaanse folkloristische dans liggen in de precolumbiaanse culturen, zoals de Azteken, Maya’s, Olmeken en andere inheemse volkeren. In die tijd hadden dansen een ceremoniële en religieuze functie, waarbij ze werden gebruikt om de goden te eren en natuurverschijnselen, zoals de regen of de oogst, te vieren. Deze inheemse dansen werden vaak uitgevoerd in ritmische patronen, met kleurrijke kostuums, maskers en muziek die werd gespeeld op traditionele instrumenten zoals trommels, fluiten en schelpen.
Met de komst van de Spanjaarden in de 16e eeuw ondergingen de Mexicaanse dansen ingrijpende veranderingen. De Spaanse invloeden introduceerden Europese muziekstijlen, zoals de flamenco en andere dansvormen zoals de wals en de jota. Samen met deze dansen brachten de Spanjaarden ook nieuwe instrumenten mee, waaronder de gitaar en viool, die een grote invloed hadden op de ontwikkeling van de Mexicaanse muziek en dans. Deze culturele uitwisseling leidde tot een mix van inheemse en Europese elementen, wat de basis legde voor wat we nu kennen als Mexicaanse folkloristische dansen.
In deze periode werden veel dansen gekoppeld aan katholieke feestdagen en religieuze vieringen. Dansen werden bijvoorbeeld uitgevoerd tijdens processies ter ere van beschermheiligen of tijdens feesten zoals Kerstmis en Pasen. Tegelijkertijd werden traditionele inheemse rituelen vaak vermengd met christelijke symbolen.
Een van de kenmerken van de Mexicaanse folkloristische dansen is de enorme regionale diversiteit. Mexico is een land met een grote verscheidenheid aan geografische, culturele en etnische groepen, en dit komt tot uiting in de verschillende stijlen van dansen die je in het land kunt vinden. Hier zijn enkele van de bekendste regionale dansen:
Jarabe Tapatío (Jalisco): Dit wordt beschouwd als de nationale dans van Mexico en staat bekend als de Mexicaanse hoedendans. Het is een levendige en vrolijke dans die vaak de liefde en het hofmaken tussen een man en een vrouw uitbeeldt. De dans wordt uitgevoerd in traditionele charro-kostuums (voor mannen) en kleurrijke, met linten versierde jurken (voor vrouwen).
La Bamba (Veracruz): Deze dans is sterk beïnvloed door de Spaanse en Afrikaanse tradities. Het ritme en de bewegingen zijn energiek, en het bekendste onderdeel van de dans is het moment waarop de dansers samen een strik binden met hun voeten, wat symbool staat voor eenheid en samenwerking.
Danza de los Viejitos (Michoacán): Deze humoristische dans wordt uitgevoerd door jongere dansers die zich verkleden als oude mannen (viejitos). Ze dragen houten maskers en passen hun bewegingen aan om de bewegingen van ouderen na te bootsen, wat zorgt voor een vrolijke en speelse uitvoering.
Danza de los Voladores (Veracruz): Dit is een van de meest spectaculaire rituele dansen in Mexico, die afkomstig is van de Totonaca-cultuur. Vijf mannen beklimmen een hoge paal, en terwijl vier van hen aan touwen hangen en in cirkels naar beneden zweven, speelt de vijfde man bovenop de paal muziek. Dit ritueel is gewijd aan de goden en werd uitgevoerd om vruchtbaarheid en regen af te smeken.
Polka (Noord-Mexico): De polka, een dans van Europese oorsprong, werd geïntroduceerd in het noorden van Mexico tijdens de 19e eeuw, voornamelijk door Duitse immigranten. Het is een populaire dans in de staten Chihuahua en Nuevo León en wordt vaak begeleid door accordeonmuziek.
Sones (verschillende regio’s): “Sones” zijn muzikale en dansstijlen die in verschillende delen van Mexico worden uitgevoerd. Elke regio heeft zijn eigen “sones”, zoals de “son jarocho” uit Veracruz, de “son huasteco” uit de Huasteca-streek, en de “son calentano” uit Guerrero. Deze dansen hebben hun wortels in zowel inheemse als Spaanse tradities en worden uitgevoerd met een grote verscheidenheid aan instrumenten.
Mexicaanse muziek is een van de belangrijkste en meest authentieke uitdrukkingen van het Amerikaanse continent. Door de jaren van veroveringen, oorlogen en revoluties heeft de muziek een historisch verslag kunnen maken van deze gebeurtenissen. Daarom wordt gezegd dat muziek een manier is om de gevoelens van het volk uit te drukken.
Om het ontstaan en de ontwikkeling van de traditionele Mexicaanse muziek beter te begrijpen, maken we een reis. Onze reis begint in de pre-Spaanse periode, gaat door het onderkoninkrijk of de koloniale periode, het onafhankelijke Mexico, de Mexicaanse Revolutie en eindigt bij de oorsprong van de mariachi’s.
De Mexicaanse muziek in de pre-Spaanse periode
De eerste verwijzingen naar Mexicaanse muziek gaan terug naar de inheemse volkeren. De pre-Spaanse beschavingen, zoals de Azteken en de Maya’s, zagen muziek altijd als een manier om hun emoties uit te drukken. Muziek was dus aanwezig bij religieuze ceremonies, feesten, oorlogen en spelen.
Het belang van deze kunst in onze oorspronkelijke culturen blijkt uit de oprichting van muziekscholen, zoals die door de Azteken werden ontwikkeld: Mixcoacalli (“Huis van de wolkenslang”) en Cuicacalli (“Huis van de zang”).
Mixcoacalli (“Huis van de wolkenslang”): Dit was gewijd aan het onderwijzen van muziekinstrumenten. Deze beschaving maakte precieze instrumenten van klei en hout, sommige percussie-instrumenten van schildpadden en ze gebruikten ook schelpen om fluiten en fluitjes te maken. Deze werden zowel bespeeld tijdens muzikale vieringen als om dieren aan te trekken en ze te vangen voor consumptie.
Cuicacalli (“Huis van de zang”): Dit was een educatief centrum dat zang onderwees om de goden te loven. Deze kunstvorm werd onderwezen door de tlapizcatzin, een groep priesters die lesgaven in zang en het ritme bepaalden.
In alle rituelen waren muziek en zang altijd aanwezig. Het ritme werd gedragen door trommels en de melodieën hadden vijf tonen. Helaas zijn er geen geschreven verslagen van pre-Spaanse muziek, alleen archeologische en iconografische verwijzingen.
Koloniale periode
Tijdens het onderkoninkrijk, of de koloniale periode, was er veel invloed van Europese muziek, maar het leren van deze muziekstijlen was alleen bereikbaar voor een klein deel van de bevolking. Daarentegen bleef de landelijke gemeenschap en de armere bevolking inheemse instrumenten gebruiken.
De combinatie van pre-Spaanse instrumenten met Europese instrumenten werd sonecitos del pueblo genoemd. In deze muziekstijl werden op authentieke wijze Spaanse en inheemse instrumenten gecombineerd.
Via de Mexicaanse muziek wilden de heersers de basis leggen voor een ontwikkelde samenleving. Daarom werd het onderwijzen van klassieke Europese muziek aangemoedigd om een hoogwaardige samenleving te creëren. Bij burgerlijke en religieuze vieringen bleef muziek aanwezig als onderdeel van de Mexicaanse identiteit.
In de armere gebieden ontwikkelde zich een beweging waar sones, huapangos en walsen werden gespeeld. In hogere sociale klassen vertoonde de klassieke muziek enige variaties: teksten met een sociale context die de culturele realiteit van Mexico in de 18e en 19e eeuw weerspiegelden.
Onafhankelijke periode
Europese muziek bleef op scholen onderwezen worden, maar dit gebeurde onder leiding van vertegenwoordigers van de kerk. Dit veranderde in 1825 met José Mariano Elízaga, die een ruimte oprichtte om muziek buiten de kerken te onderwijzen.
In 1838 richtten Joaquín Caballero en Joaquín Beristáin een filharmonische vereniging op. In 1866 werd vervolgens het Conservatorium van Muziek van de Mexicaanse Filharmonische Vereniging opgericht, dat de belangrijkste professionele muziekinstelling van het land werd.
De opkomst van beroemde Mexicaanse muzikanten bevorderde de muzikale ontwikkeling. Zo nam Julio Ituarte (1845-1905) verschillende muzikale uitdrukkingen uit verschillende delen van het land en componeerde een stuk met zijn piano: Ecos de México. Wat opvalt aan dit werk is dat het in wezen de Mexicaanse muzikale identiteit overbrengt die zich aan het eind van de 19e eeuw vormde.
Muziek bij festiviteiten
Muziek maakt deel uit van onze essentie. Daarom is het aanwezig geweest bij elk feest, of het nu religieus of patriottisch van aard is. Bij religieuze evenementen, zoals de viering van de patroonheilige van een dorp, waren er muzikale evenementen zoals:
Mexicaanse feestelijke evenementen omvatten ook culturele activiteiten zoals toneel- en operavoorstellingen, parades, stierengevechten en paardenraces. Ongeacht de locatie en het type viering ontbrak muziek nooit, omdat het essentieel was in de Mexicaanse cultuur.
De Mexicaanse Revolutie
In 1910 begon de Mexicaanse Revolutie. Leiders zoals Emiliano Zapata en Francisco Villa speelden een belangrijke rol in deze beweging als leiders van de gemarginaliseerde klassen, en daarom zijn ze in talloze populaire liedjes geëerd.
In deze periode werden corridos populair. Deze worden beschouwd als een vorm van gezongen of gereciteerde verhalen die in verzen, balladen en gedichten kunnen worden uitgedrukt. Revolutionaire troepen zongen corridos om moed te putten uit moeilijke tijden tijdens de strijd. Bovendien was het ook een methode om tegenstanders te intimideren.
Bekende corridos en liedjes uit deze periode zijn onder meer:
Mariachi’s
Niets is zo representatief voor Mexicaanse muziek als de mariachi. De mariachi vindt zijn oorsprong in Jalisco, en zijn naam is afgeleid van het Franse woord voor bruiloft, mariage, omdat de Fransen muziekgroepen inhuurden om hun bruiloften op te luisteren.
Aanvankelijk was de mariachi een inheemse muziekgroep. De charrokostuums werden niet meteen door hen gedragen, omdat deze outfits aanvankelijk alleen door rijke veehouders werden gebruikt. Later adopteerde de mariachi het charrokostuum als zijn eigen kenmerk.
De opkomst van de Mexicaanse cinema heeft veel bijgedragen aan het internationale imago van de mariachi. Films met acteurs-zangers zoals Jorge Negrete, Tito Guízar, Javier Solís en Pedro Infante maakten de mariachi wereldwijd bekend.
In 2011 verklaarde de UNESCO de mariachi als onderdeel van de Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid.
Conclusie
De geschiedenis van de Mexicaanse muziek is zeer rijk. Van de tijd van onze voorouders tot vandaag heeft deze muziek een enorme evolutie doorgemaakt. Muziek is de vertegenwoordiging van volkeren; globalisering heeft ons echter gedwongen om buitenlandse culturele modellen in onze cultuur op te nemen. Dit is niet negatief, zolang we maar verdedigen wat ons uniek heeft gemaakt.
Begrijpen waar we vandaan komen, geeft ons een idee van waar we naartoe willen. We hebben een land dat alles heeft, en waarvan de culturele diversiteit door velen in de wereld wordt benijd.